Gustav A. Bergenroth
Gustav A. Bergenroth to bardzo ciekawy i inspirujący bohater wprost z Marggrabowej. W XIX wieku, w atmosferze pruskiego konserwatyzmu zabiegał o sprawiedliwość społeczną, o wolność, równość i braterstwo, a do tych zasad dynastii Hohenzollernom nie było wówczas po drodze. Fryderyk Wilhelm IV w tamtej epoce zaledwie zdążył wstąpić na tron pruski i wszelki taki liberalizm był mu przeszkodą w umacnianiu władzy.
Gustav Bergenroth urodził się 26 lutego 1813 roku w Marggrabowej. William Cornwallis Cartwright w swojej książce “Gustave Bergenroth A Memorial Sketch” nie pozostawia nam złudzeń, co do miasta narodzin G. Bergenrotha: “[…] Marggrabowa, also marked In some maps as Oletzko, an insignificant Town In the remotest and dreariest corner of East Prussia – the sandy and fircovered region called Mazuria, on the very confines of Russia”. Ta nieważność i nieistotność miasta nie odegrały jednak destrukcyjnej roli na dalszym życiu Gustava Bergenrotha, gdyż od dzieciństwa pozostawał on przede wszystkim pod wielkim wpływem swego ojca, urzędnika nieprzekupnego, nonkonformisty i patrioty, niestety zmarłego przedwcześnie w 1838 roku. G. Bergenroth ukończył studia w 1839 roku w Königsbergu (studiował również w Berlinie) i rozpoczął pracę zawodową jako prawnik, najpierw w urzędzie rejencyjnym w Koszalinie, później w Kolonii, szybko jednak swoje zainteresowania skupił na statystyce i ekonomii politycznej, które pozwoliły mu na baczniejszą obserwację rzeczywistości i na działanie na rzecz demokracji. G. Bergenroth brał udział w Wiośnie Ludów, co przypłacił więzieniem, a następnie brawurową ucieczką i emigracją do Kalifornii, gdzie wiódł życie nadające się na kilka hollywoodzkich produkcji. Po jakimś czasie powrócił do Europy i poświęcił się historii, relacjom angielsko-hiszpańskim, a rękopisy romańskie z byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie, które dziś znajdują się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, przedstawiają część jego pracy i zaświadczają o przeprowadzonych badaniach naukowych w Archivo General de Simancas. G. Bergenroth wykrył wówczas spisek, który pozbawił tronu królową Joannę zwaną Szaloną, ukazał niecne i nieznane historykom postępowania jej syna – Karola i kardynała Cisnerosa.
Dla osób, które interesują się pracą Gustava Bergenrotha, dobrym źródłem będą dziś chociażby cyfrowe archiwa Bayerische StaatsBibliothek w Monachium. “Calendar of letters, despatches, and state papers, relating to the negotiations between England and Spain : preserved in the archives at Simancas and elsewhere” – to jedna z jego prac. Co ciekawe G. Bergenroth pisał po angielsku. Czy była w tym potrzeba odseparowania się od pruskiego porządku? – z pewnością próbował na to pytanie odpowiedzieć w swojej książce William Cornwallis Cartwright. Gustav Bergenroth zmarł na tyfus w wieku 46 lat.
E.K.