Krótkie historie. Z. Freud, Karl Abraham i małostkowość

Z. Freud, Karl Abraham i małostkowość

W Komunikatach Mazursko-Warmińskich (TN/OBN 2014) odnaleźć można niezwykle inspirujący tekst Barbary Sapały “I wojna światowa i psychoanaliza. Olsztyńskie lata Karla Abrahama w świetle jego listów do Zygmunta Freuda (1915-1918)”. Okazuje się, że na początku XX wieku Olsztyn był miejscem pobytu Karla Abrahama – lekarza, który pozostawał pod wpływem pionierskich badań C. G. Junga, jak i  Z. Freuda, z tym drugim zaangażowanie korespondując, dziś wydaje się to z lekka surrealistyczne.

W 1910 roku w Norymberdze ukonstytuowało się Międzynarodowe Stowarzyszenie Psychoanalityczne założone przez Zygmunta Freuda. Członkiem tego Stowarzyszenia był Karl Abraham (niemiecki lekarz neurolog i psychiatra), który po wybuchu I wojny światowej zgłosił się do wojska i został przydzielony do zespołu chirurgów w Prusach Wschodnich. W wyniku tego przydziału znalazł się w Olsztynie, gdzie podjął pracę w szpitalu garnizonowym i, gdzie po pewnym czasie udało mu się uruchomić pierwszy oddział psychiatryczny. O tym oddziale, swoich obserwacjach i swoim pobycie regularnie zdawał relacje Z. Freudowi w korespondencji. Wiadomo, że oprócz nadmiaru pracy, Karl Abraham czuł się w Olsztynie osamotniony naukowo i ulgą była jedynie prawdopodobnie owa korespondencja z Freudem. Ulgą była również praca, a w zasadzie jej nadmiar, gdyż prowadził także regularną praktykę psychoanalityczną, poza tym pracował w charakterze biegłego, orzekając na zlecenie sądu o poczytalności. Podczas pobytu w Olsztynie Karl Abraham zainspirował się pracą Ernesta Simmlema i nerwice wojenne (w okresie I wojny światowej neurozę wojenną zdiagnozowano u 200.000 żołnierzy), neurozy obsesyjne oraz paranoje stały się głównym tematem jego refleksji. Pomimo, iż nie pisał w tym okresie zbyt wiele, opublikował jednak trzy artykuły w fachowej prasie, a jeden z nich nosił dosyć wymowny tytuł: “Geldausgeben im Angstzustand” (“Wydawanie pieniędzy w stanie lękowym”). Udało mu się także ściągnąć do Olsztyna dwie inne osobowości ze świata psychoanalizy: Johannes Schultz i Hans Liebermann pracowali z nim prze krótki okres na owym nowo utworzonym oddziale psychiatrycznym. Natomiast nigdy mu się nie udało przekonać Z. Freuda do podróży do Olsztyna.

Karl Abraham spędził cztery lata w Olsztynie. Podczas tych czterech lat cierpiał na depresję, będąca wynikiem emigracji i atmosfery prowincji oraz chorował na nieżyt oskrzeli – choroba była spowodowana surowym klimatem, charakteryzującym się mroźnymi zimami, do których nie był przyzwyczajony. W 1918 roku został zwolniony z wojska i już w 1920 roku  wraz z Maxem Eitingonem i Ernstem Simmlem założył w Berlinie pierwszy na świecie instytut psychoanalityczny. Choroba oskrzeli, której nabawił się w Olsztynie, była prawdopodobnie przyczyną jego przedwczesnej śmierci w 1925 roku. Jakim był człowiekiem? – tak o nim pisał w swoich wspomnieniach Johannes Schultz: “O ile w sprawach świętej dla niego psychoanalizy i czczonego przez niego wielkiego Mistrza [Freuda] wykazywał się wielką wrażliwością, o tyle w innych sprawach jego zdrowe poczucie humoru chroniło go przed małostkowością”.